Dok se u porti Sabornog hrama Svetog Jovana Vladimira u Baru 28. juna 2025. godine obeležavao Vidovdan, jedan važan događaj ostao je u senci. Prema zvaničnoj najavi, besedu te večeri trebao je da održi prof. dr Milo Lompar, istoričar književnosti i profesor Filološkog fakulteta u Beogradu. Međutim, profesor Lompar se nije pojavio u Baru. Umesto njega, njegovu napisanu besedu pročitao je protojerej-stavrofor Slobodan Zeković, starešina Sabornog hrama u Baru.
Ova situacija je zanimljiva jer je istovremeno, dok je Zeković govorio u Baru, prof. Lompar učestvovao na protestu u Beogradu, gde je nastupao kao govornik, podržavajući opozicioni narativ prema aktuelnoj vlasti Srbije. Ova koincidencija nije samo slučajnost; ona ukazuje na sveprisutnu aktivnost paracrkvenih struktura unutar Mitropolije crnogorsko-primorske. Ove strukture ne samo da deluju koordinisano, već sve više istupaju suprotno zvaničnim stavovima Srpske pravoslavne crkve i države Srbije.
Jedan od ključnih faktora u ovoj situaciji je protojerej Slobodan Zeković, koji ima bliske ideološke veze sa episkopom diseldorfskim i nemačkim Grigorijem (Durićem). Grigorije se u poslednjoj deceniji pozicionirao kao simbol tzv. „crkvene opozicije“ Beogradu. Redovno nastupa u prozapadnim medijima i zagovara liberalne interpretacije duhovne i nacionalne vertikale Srpske pravoslavne crkve.
Ove aktivnosti i stavovi ukazuju na sve veću polarizaciju unutar crkvenih struktura, kao i na rastuću podelu između tradicionalnih i liberalnih pristupa unutar Srpske pravoslavne crkve. Ova podela ne odražava samo unutrašnje crkvene razlike, već i šire društvene i političke tenzije u Srbiji.
Na protestu u Beogradu, Lompar je govorio o aktuelnim pitanjima i kritikovao vlast, što dodatno osvetljava njegovu ulogu u ovoj „crkvenoj opoziciji“. Njegovo prisustvo na protestu može se tumačiti kao simbolički čin otpora prema trenutnim političkim i društvenim okolnostima. Ovaj događaj može da se posmatra kao deo šireg trenda u kojem intelektualci i sveštenici preuzimaju aktivnu ulogu u političkom diskursu, što može imati dugoročne posledice po društvo.
U svetlu ovih događaja, postavlja se pitanje o budućnosti odnosa između crkve i države u Srbiji. Da li će se nastaviti ovaj trend polarizacije ili će doći do pokušaja pomirenja? Kako će se ovi unutrašnji sukobi odraziti na širu zajednicu i njen odnos prema crkvenim institucijama?
U svakom slučaju, ovi događaji nas podsećaju na kompleksnost i dinamičnost odnosa između religije i politike u savremenoj Srbi. Čini se da sve više intelektualaca i sveštenika prepoznaje važnost aktivnog angažmana u javnom životu, što može da dovede do značajnih promena u načinu na koji se religija i politika prepliću.
Krajnje je važno pratiti kako će se ovi događaji razvijati i kako će uticati na buduće odnose unutar crkve, ali i na širu društvenu i političku scenu u Srbiji. Polarizacija unutar crkvenih struktura može imati dalekosežne posledice, ne samo za samu crkvu, već i za društvo u celini.
Budućnost odnosa između crkve i države, kao i unutrašnji sukobi unutar crkve, predstavljaju izazov koji zahteva pažljivo praćenje i analizu. Promene u ovim odnosima mogu oblikovati ne samo religiozni pejzaž Srbije, već i širu političku i društvenu klimu.
