Novootkrivena pećinska umetnost u Evropi otkrila je da su neandertalci imali sposobnost za simboličko izražavanje mnogo pre nego što su se pojavili moderni ljudi. Ova otkrića su značajno promenila naše razumevanje ljudske kulture i umetnosti.
Istraživači su pre nekoliko godina otkrili otiske ruku, geometrijske šare i linearne motive u tri španske pećine, koje su starije od 64.000 godina. Ove analize su pokazale da su ova umetnička dela starija od najstarije poznate pećinske umetnosti Homo sapiensa za najmanje 22.000 godina, što sugeriše da su ih stvorili neandertalci, a ne moderni ljudi.
Umetnost koju su neandertalci stvarali obuhvata pažljivo raspoređene otiske nastale duvanjem pigmenta preko ruku, geometrijske znakove, slojeve boje i linijske motive utisnute u meke površine pećine. Ovi nalazi dovode u pitanje dugogodišnje pretpostavke da su simbolička umetnost i apstraktno mišljenje bile isključiva odlika modernog čoveka.
Istraživački tim je takođe otkrio tragove umetničke aktivnosti neandertalaca u pećini La Roš-Kotar u Francuskoj. Tamo su pronađeni otisci napravljeni prstima u mekom sedimentu, kao i talasaste, paralelne i zakrivljene linije koje ukazuju na svesno oblikovanje. Neandertalci su na tom mestu lomili stalaktite na jednake delove i od njih pravili ovalne strukture, što se može smatrati ranim oblikom instalacije ili ambijentalne umetnosti.
Ovi nalazi sugerišu da su neandertalci bili sposobni da istražuju duboke podzemne prostore iz simboličkih i ritualnih razloga. Pećina Maltravieso bila je prekrivena desetinama otisaka ruku u crvenoj oker boji, dok je u Ardalesu otkrivena mešavina linearnih znakova, geometrijskih oblika i otisaka dlanova, što ukazuje na pažljiv plan i promišljen dizajn.
Datiranje ovih umetničkih dela predstavlja izazov, ali su istraživači koristili uranijum-torijum metodu na slojevima kalcita koji su se formirali preko pigmenta. Ova metoda je potvrdila da su otisci ruku i geometrijski uzorci nastali mnogo pre nego što su Homo sapiensi stigli u region.
Čak i u najmlađim procenama starosti, ova umetnička dela pomeraju početak simboličke kulture u Evropi unazad za desetine hiljada godina. Neandertalci su živeli u Španiji i Francuskoj stotinama hiljada godina, a dokazi o njihovom prisustvu datiraju još pre više od 300.000 godina. Kratko su koegzistirali s modernim ljudima između 42.500 i 40.000 godina pre nove ere, pre nego što su nestali iz fosilnog zapisa u regionu.
Dugo se raspravljalo o kognitivnim sposobnostima neandertalaca u smislu simboličke misli i umetničkog stvaranja. Iako su bili poznati tragovi upotrebe pigmenata, nakita i alata, ideja da su neandertalci ulazili duboko u pećine kako bi stvarali trajna umetnička dela smatrala se spornom sve do sada.
Sva do sada otkrivena umetnost neandertalaca nije figurativna, što znači da nema prikaza ljudi ni životinja. Međutim, namerno raspoređene linije, šare i otisci pokazuju promišljeno umetničko delanje. Njihovi motivi, raspored i upotreba prostora govore o planiranju, apstraktnom mišljenju i osećaju za dizajn.
Jedna od zanimljivih struktura iz Brinikela predstavlja inovativnu upotrebu prostora i materijala, što bi se prema savremenim kriterijumima moglo smatrati umetničkom instalacijom. Stručnjaci veruju da su ova otkrića tek početak, jer su duboke pećine teško dostupne, a metode datiranja su složene.
Iako su otkrića neandertalaca u umetnosti značajna, oni brišu stereotip o „primitivnim pećinskim ljudima“ i otkrivaju populaciju sposobnu za apstraktno mišljenje, kreativnost i kulturno izražavanje. Ova otkrića su objavljena u studiji u „Journal of Archaeological Science“ i predstavljaju važan korak u razumevanju neandertalaca i njihove umetničke sposobnosti.
