Dok se naučnici pripremaju za buduće misije na Mars i Mesec, jedno značajno otkriće u Černobilju može pružiti rešenje za izazove koje donosi zračenje u svemiru. Gljivica poznata kao Cladosporium sphaerospermum, identifikovana u radioaktivnom području, pokazuje potencijal da pretvara zračenje u hemijsku energiju, što bi moglo biti ključno za preživljavanje astronaute na udaljenim planetama.
Ova gljivica koristi tamni pigment, melanin, koji joj omogućava da apsorbuje jonsko zračenje. Iako je proces, poznat kao radiosinteza, još uvek hipoteza, sličan je fotosintezi kod biljaka, gde se svetlosna energija pretvara u hemijsku energiju. Istraživači su 2022. godine utvrdili da se Cladosporium sphaerospermum može uspešno uzgajati na Međunarodnoj svemirskoj stanici, gde je podvrgnuta simuliranim uslovima kosmičkog zračenja.
U eksperimentima, gljivica je smanjila nivo zračenja ispod petri šolje za dva procenta. Procene sugerišu da bi sloj debljine 21 centimetar mogao gotovo potpuno neutralisati zračenje na Marsu, a čak i tanji sloj, od oko devet centimetara, mogao bi biti efikasan ako bi se pomesila sa marsovskim tlom. Ova otkrića ukazuju na mogućnost korišćenja lokalnih materijala za zaštitu od zračenja, čime bi se smanjila potreba za transportom dodatnih zaliha sa Zemlje.
Melanin, pigment odgovoran za boju kose i očiju kod ljudi, smatra se ključnim za sposobnost gljivice da apsorbuje zračenje. Istraživanja iz 2007. godine pokazala su da gljivice bogate melaninom rastu brže kada su izložene visokim dozama zračenja. Ovo je posebno značajno jer zračenje predstavlja jedan od najvećih izazova za astronauta tokom dugotrajnih misija u svemiru.
Prema Inicijativi za svemirska istraživanja Univerziteta Džordžtaun, zaštita od zračenja je od suštinskog značaja za uspeh misija na Mesec i Mars. Osim što bi Cladosporium sphaerospermum mogla zaštititi astronaute od zračenja koje dolazi iz kosmosa, ona bi potencijalno mogla da ih zaštiti i od galaktičkih kosmičkih zraka — visokoenergetskih čestica koje dolaze izvan našeg Sunčevog sistema ili kao rezultat eksplozija zvezda.
Kosmički zraci predstavljaju ozbiljan rizik jer mogu oštetiti DNK, narušiti strukturu proteina i povećati rizik od ozbiljnih bolesti, uključujući rak. Istraživačica Zahida Sultanova ističe da je potrebno pronaći rešenja za ove izazove pre nego što se astronauti upuste u dugotrajne misije.
U svetlu ovih otkrića, gljivica Cladosporium sphaerospermum može postati ključna komponenta u razvoju tehnologija koje će omogućiti ljudima da opstanu u ekstremnim uslovima svemira. Njena sposobnost da pretvara zračenje u energiju može otvoriti nove mogućnosti za istraživanje drugih planeta, kao i za zaštitu astronauta od opasnosti koje donosi svemir.
U budućnosti, naučnici planiraju dalje istraživanje i eksperimentisanje sa ovim gljivicama kako bi se utvrdile njihove mogućnosti i potencijalne primene u stvaranju održivih uslova za život na Mesecu i Marsu. Kroz ovakve inovacije, istraživači se nadaju da će postaviti temelje za buduće ljudske misije koje će trajati mesecima ili čak godinama.
Zahvaljujući ovakvim istraživanjima, budućnost svemirskih misija izgleda svetlije. Sposobnost korišćenja lokalnih resursa može znatno smanjiti troškove i rizike povezane s transportom materijala sa Zemlje. U tom smislu, Cladosporium sphaerospermum predstavlja ne samo naučni fenomen, već i potencijalni ključ za osvajanje novih svetova.
