Skadar, grad sa bogatom istorijom na severu Albanije, dom je jedne od najznačajnijih tvrđava Balkana – Rozafe. Arheološka ekspedicija koju čine dvojica stručnjaka, Adam i Nenad, uz podršku terenskog tehničara Ognjena i arheologa Helidona Sokolija, odlučila je da otkrije skrivene tajne ove tvrđave, koja je vekovima bila poprište sukoba i moći različitih naroda.
Tvrđava Rozafa, sa bedemima starim više od 2500 godina, bila je u prošlosti pod kontrolom Ilira, Rimljana, Vizantije, Venecije, pa i Osmanskog carstva. „Cilj nam je da kroz 3D lasersko skeniranje rekonstruiramo izgled tvrđave i grada u različitim periodima, uključujući srpsku srednjovekovnu vlast i Venecijanski period“, objašnjava Nenad.
Grad Skadar, koji je bio važna prestonica Srbije, zauzimao je ključnu stratešku poziciju na obali Skadarskog jezera, koje je bilo naseljeno slovenskim življem još od 7. veka. Ekspedicija koristi dva tipa skenera – jedan na stalku, drugi ručni, kako bi detaljno zabeležila postojeće bedeme i tlo, a potom “obrisala” savremen grad i podignula vizuelni model drevnog utvrđenja.
Posebna pažnja posvećena je delovima tvrđave iz 5. i 4. veka pre nove ere, poznatim kao Kiklopski zidovi, za koje lokalno stanovništvo veruje da ih je podigao antčki div. Rozafa je poznata i po legendi o ljudskoj žrtvi pri gradnji. Prema priči, žena je zidana polovina tela kako bi se utvrdila tvrđava, dok je njeno dete trebalo da preživi. Ova legenda, iako nespojiva sa hrišćanskim načelima srednjovekovne Srbije, ostala je duboko u narodu i simbolizuje strahopoštovanje prema istoriji i tradiciji.
Tvrđava je tokom vekova menjala vlasnike – od srpskih vladara, preko Turaka, do Venecije, što je ostavilo slojevitu arheološku i kulturnu priču. Na terenu, istraživači beleže svaki detalj: ostatke katedrale, bedeme i panoramske poglede, dok tehnologija omogućava precizno mapiranje i vizualizaciju grada kroz istoriju.
Ekspedicija u Skadru predstavlja spoj nauke, istorije i tehnologije – pruža ne samo arheološke podatke, već i priču o Balkanu, njegovoj kulturi, sukobima i bogatoj tradiciji koja i danas očarava posetioce. Ovaj poduhvat može pomoći da se bolje razume kompleksnost istorije ovog regiona i njegovih naroda, kao i načine na koje su se oni međusobno oblikovali tokom vekova.
Arheološka istraživanja na ovom području takođe imaju značajnu ulogu u očuvanju nasleđa, zbog čega je važno da se nastavi sa podrškom ovim projektima. Pored toga, korišćenje savremenih tehnologija kao što su 3D skeneri omogućava da se na nov i inovativan način prikaže bogata istorija i kultura ovog dela Balkana.
Uprkos izazovima sa kojima se suočavaju, članovi ekspedicije su motivisani da nastave sa svojim radom i otkriju nove aspekte prošlosti. Njihova posvećenost i strast prema arheologiji osiguravaju da će tajne tvrđave Rozafe i dalje privlačiti pažnju i inspirisati buduće generacije istraživača.
Ekspedicija ne samo da doprinosi arheološkim saznanjima, već i jača veze između lokalnog stanovništva i njihove bogate istorije. U ovom kontekstu, istraživanje tvrđave Rozafa može poslužiti kao most između prošlosti i sadašnjosti, podsećajući nas na važnost očuvanja kulturnog nasleđa.
S obzirom na sve to, istraživači se nadaju da će njihova otkrića doprineti razumevanju istorije Skadra i šireg balkanskog prostora, kao i da će inspirisati druge da istraže i cene bogatu kulturnu baštinu ovog regiona.
