Ovih dana završena je prva faza arheoloških istraživanja ostataka turskog kupatila – hamama iz 15. veka u Smederevskoj tvrđavi, koje je sagradio glavni rizničar blagajne sultana Bajazita II. Ova značajna arheološka otkrića doprinose razumevanju kulturnog nasleđa tog perioda, a istraživanja su otkrila nove dokaze o gradnji hamama, uključujući korišćenje kamena sa porušene Blagoveštenske crkve, čija lokacija i dalje ostaje misterija.
Ostaci turskog kupatila, smešteni uz bedeme tvrđave kraj Dunava, prvi put su otkriveni pre četiri decenije tokom delimičnih arheoloških iskopavanja. Tokom tog perioda, ostaci su bili sakriveni pod travom i rastinjem, a nakon sada završene prve faze radova, arheolozi su bili iznenađeni veličinom objekta koji iznosi oko 700 kvadratnih metara.
Hamam je sagradio Firuz aga između 1485. i 1490. godine, a do sredine 16. veka bio je jedan od najprofitabilnijih objekata te vrste u Osmanskom carstvu, kao i jedan od pet najvećih. Urušen je 1867. godine, dok su dodatna oštećenja pretrpela tokom savezničkog bombardovanja Smedereva 1944. godine, kada je jedna granata pala tačno na njega.
Prema rečima arheologa Dejana Radovanovića, direktora Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture Smederevo, hamam se sastojao od dve odvojene celine namenjene kupanju muškaraca i žena. Svaka celina imala je svlačionicu, parno kupatilo, prostoriju za masažu i kupaonicu. Podovi su bili od opeke, a ispod njih su bile keramičke cevi za dovod čiste vode sa izvora kod sela Petrijevo, kao i za odvod otpadne vode u Dunav, što je sada jasno vidljivo.
Misterija lokacije Blagoveštenske crkve, koju je gradio despot Đurađ Branković kao svoju zadužbinu, i u koju su pohranjene mošti Svetog Luke, oduvek je intrigirala istraživače. Prema Radovanoviću, moguće je da se crkva nalazila upravo na ovom prostoru. Tokom gradnje hamama korišćen je kamen sa porušene mitropolijske Blagoveštenske crkve, a kameni blokovi sa očuvanim delovima fresaka otkriveni su prilikom sondažnih arheoloških istraživanja 1986-1987. godine. Novo otkriće nekoliko fragmenata sa odlikama moravske arhitekture dodatno potvrđuje da potiču iz ove verske građevine.
Najbolje očuvani deo hamama je ženski deo. Tokom istraživanja pronađene su spatule za masažu, kao i tri srednjovekovna prstena. Takođe, otkriven je i jedan fragment prstena od karneola, što je poludragi kamen, što dodatno osvetljava svakodnevni život i običaje ljudi koji su koristili ovaj objekat.
Završetak prve faze arheoloških istraživanja predstavlja značajan korak ka očuvanju kulturnog nasleđa i razumevanju istorije Smedereva. Očekuje se da će dalja istraživanja doneti još više informacija o ovom fascinantnom periodu i doprineti razvoju turizma u ovom delu Srbije. Ova otkrića ne samo da obogaćuju znanje o osmanskom periodu u regionu, već i o svakodnevnom životu ljudi koji su tada živeli.
S obzirom na bogatu istoriju Smedereva i značaj ovih arheoloških nalaza, planira se organizovanje javnih prezentacija kako bi se lokalna zajednica i šira javnost upoznali sa tim važnim otkrićima. Ova istraživanja predstavljaju ne samo priliku za očuvanje nasleđa, već i za edukaciju i podizanje svesti o značaju arheoloških nalazišta.
