KOPENHAGEN – Arheolozi iz severne Danske otkrili su tragove priobalnih naselja koja su nestala pre više od 8.500 godina usled porasta nivoa mora. Ovi podvodni lokaliteti istražuju se zahvaljujući međunarodnom istraživačkom projektu, koji je finansiran od strane Evropske unije, a fokusira se na mapiranje morskog dna u Baltičkom i Severnom moru.
U ovoj godini, ronioci su se spustili osam metara ispod površine mora u blizini Orhusa, drugog po veličini grada u Danskoj, kako bi prikupili dokaze o naselju iz kamenog doba. Ovaj istraživački projekat deo je šestogodišnjeg plana vrednog 13,2 miliona evra, koji uključuje istraživače iz Danske, Velike Britanije i Nemačke. Glavni cilj ovog projekta je da se mapiraju potopljeni predeli Severne Evrope, kao i da se otkriju izgubljena mezolitska naselja, posebno u svetlu širenja priobalnih vetroelektrana i drugih morskih infrastruktura.
Arheolog Peter Mo Astrup, koji vodi iskopavanja u Danskoj, napominje da su do sada većina dokaza o naseljima iz kamenog doba pronađena na mestima koja se nalaze u unutrašnjosti, daleko od savremene obale. Nakon poslednjeg ledenog doba, otapanje leda izazvalo je globalni porast nivoa mora, što je rezultiralo potapanjem naselja i prisililo ljude, koji su bili lovci i sakupljači, da se povuku u unutrašnjost.
Nivo mora raste za oko dva metra svake stotinu godina, što je dovelo do nestanka priobalnih naselja pre otprilike 8.500 godina. Rani nalazi u Orhuskog zalivu smatraju se „vremenskim kapsulama“, jer su sačuvani u okruženju bez kiseonika, što je omogućilo izuzetno očuvanje drveća i drugih materijala. Ovo otkriće pruža dragocene informacije o životu i običajima ljudi koji su nekada obitavali na ovim prostorima.
U poslednjim decenijama, nivo mora raste brže nego ikada, sa prosečnim porastom od 4,3 centimetra po deceniji do 2023. godine. Ova ubrzana promena predstavlja ozbiljnu pretnju ne samo za arheološka nalazišta, već i za savremene priobalne zajednice i ekosisteme. U svetlu ovih otkrića, arheolozi i naučnici naglašavaju važnost istraživanja i očuvanja ovih podvodnih lokaliteta.
Uloga ovakvih istraživanja je od izuzetnog značaja za razumevanje kako su klimatske promene uticale na ljudsku civilizaciju tokom istorije. Dok se suočavamo sa savremenim izazovima porasta nivoa mora, važno je da naučimo iz prošlosti i pokušamo da razumemo kako su naši preci preživeli u sličnim okolnostima.
Istraživanje ovih potopljenih naselja takođe može doprineti razvoju održivih strategija za upravljanje obalnim područjima u budućnosti. U svetlu sve većih pretnji usled klimatskih promena, potreba za inovacijama u oblasti zaštite obale i očuvanja kulturnog nasleđa postaje sve očiglednija.
Kroz ovakve projekte, naučnici ne samo da istražuju prošlost, već i postavljaju temelje za buduće generacije, omogućavajući im da bolje razumeju i čuvaju našu planetu. Ova otkrića su podsećanje na to koliko je važno očuvati našu istoriju i kako možemo učiti iz nje kako bismo se suočili sa izazovima budućnosti.
