Popis stanovništva iz 2023. godine pokazao je značajne promene u verskoj strukturi Albanije, gde muslimani više ne čine većinu građana. Prema izveštaju hrvatskog portala Index, muslimani su prvi put u svojoj istoriji pali ispod polovine ukupnog broja stanovnika, sada čineći 45,7 procenata stanovništva. Ova promena predstavlja značajan trenutak, s obzirom na to da je broj muslimana opao za više od 30 procenata u poređenju sa popisom iz 2011. godine.
U okviru ove nove demografske slike, bektaši, muslimani iz posebnog sufijskog reda, čine 4,8 procenata stanovništva, ali se smatraju zasebnom verskom grupom. Bektaši su poznati po svom heterodoksnom pristupu islamu i potiču iz 13. veka, a u Albaniji su prepoznati kao posebna verska zajednica sa svojim jedinstvenim običajima i tradicijama.
Na osnovu ovog popisa, hrišćana u Albaniji ima 15,6 procenata, od kojih je 8,4 procenata katolika i 7,2 procenata pravoslavaca. Osim toga, 13,8 procenata stanovništva se izjašnjava kao vernici bez denominacije, dok 3,6 procenata čine ateisti. Ova demografska promena predstavlja istorijski trenutak za Albaniju, koja je decenijama bila poznata po svojoj religijskoj raznolikosti.
Jedan od ključnih faktora koji su doprineli ovoj promeni jeste masovno iseljavanje i smanjenje nataliteta. Prema izveštaju Turkey Today, Albanija je izgubila oko 15 procenata svog stanovništva u poslednjih deset godina, što je rezultiralo smanjenjem broja muslimana. Mnogi mladi ljudi napuštaju zemlju u potrazi za boljim mogućnostima i poslom u inostranstvu, što dodatno utiče na demografske promene.
Istorijski gledano, Albanija je prvobitno bila katolička zemlja, a status muslimanske zemlje je stekla tek u 15. veku, nakon dolaska Osmanlija. Tokom vekova, pravoslavno hrišćanstvo je takođe imalo značajnu ulogu u strukturi stanovništva, a poslednjih decenija beleži se njegov ponovni porast, posebno zbog blizine i veza sa Grčkom, gde mnogi Albanci rade i govore grčki.
Politička istorija Albanije takođe je ostavila dubok trag na njenoj verskoj strukturi. Nakon Drugog svetskog rata, zemlja je postala komunistička država koja je zabranila sve verske prakse gotovo 50 godina. Ova zabrana je trajala sve do povratka demokratije nakon izbora 1992. godine. U tom periodu, mnoge verske zajednice su se suočile sa ozbiljnim izazovima u očuvanju svoje vere i tradicija.
Nakon NATO bombardovanja Savezne Republike Jugoslavije 1999. godine, oko pola miliona etničkih Albanaca je pobeglo sa Kosova, što je dodatno opteretilo već slabu albansku ekonomiju. Iako je zemlja zabeležila određeni ekonomski rast u narednoj deceniji, ona i dalje ostaje među najsiromašnijim zemljama u Evropi van bivšeg Sovjetskog Saveza, što je posledica visoke nezaposlenosti i korupcije.
Uprkos tim izazovima, Albanija je postala sve atraktivnija turistička destinacija zahvaljujući svojim prirodnim lepotama i niskim cenama. Popularnost zemlje raste, a društvene mreže, poput TikToka, doprinose popularizaciji njenih nacionalnih parkova i vodopada, što je dovelo do toga da je Albanija prozvana „Maldivima Evrope“.
Ove demografske promene u Albaniji imaju potencijal da utiču na budućnost zemlje, kako na društvenom, tako i na političkom planu. S obzirom na značaj verske raznolikosti i istorijskog nasleđa, Albanija se suočava sa novim izazovima u očuvanju svoje identiteta i jedinstva u sve raznovrsnijem društvu.
